Naarmate onze leeftijd vordert, krijgen we vaak meer en meer te kampen met zogenoemde ouderdomskwaaltjes. Een typisch fenomeen is het langzaamaan slechter worden van je gehoor en/of je gezichtsvermogen, alsook last hebben van artrose of andere gewrichtsproblemen. Misschien herken jij je meer in het sukkelen met een verslechterde slaapkwaliteit, of weet je niet goed wat te doen met af en toe vergeetachtig te zijn. Dit zijn gebeurtenissen die van nature horen bij het verouderingsproces, maar soms zijn ze niet altijd even aangenaam of welgekomen. Het maken van gezonde en geïnformeerde keuzes kan je helpen bij het omgaan met deze veranderingen in je lichaam en leven.
Voor we per thema een uitgebreider kijkje gaan nemen, is het belangrijk om te vermelden dat je familiegeschiedenis en levensstijl natuurlijk een grote rol spelen in je risico op gezondheidsproblemen. Wees je hiervan bewust, en vergeet ook niet dat je altijd advies kan en mag vragen aan je apotheker en/of arts wanneer je meer begeleiding kan gebruiken bij het voorkomen en/of vertragen van ouderdomsgerelateerde gezondheidsproblemen. In deze blog vind je een beknopt overzicht van typische ouderdomskwalen, waarin we je telkens meer uitleg geven over oorzaken en mogelijke oplossingen.
Veroudering van botten en gewrichten
Botontkalking (osteoporose)
Oudere personen worden vaker geconfronteerd met breuken. Dit is meestal te wijten aan osteoporose (verzwakking van de botten door kalkvermindering). Calcium en vitamine D kunnen hier een systematische oplossing bieden! Deze stoffen kan je opnemen via voedingssupplementen of bepaalde voedingsgroepen. Goede bronnen van calcium zijn halfvolle zuivelproducten (melk, kaas, yoghurt ...) sardientjes en zalm, noten en gedroogde vruchten. Vitamine D kan je verkrijgen uit zonlicht en voeding zoals vette vis, olie, boter, lever en eieren. Naast voedzame maaltijden eten is lichaamsbeweging is ook een ideale manier om osteoporose te vermijden en je botten te versterken.
Gewrichtsslijtage (artrose)
Gewrichtspijn is een andere typische ouderdomskwaal en wordt meestal veroorzaakt door artrose. Dit is een soort reuma waarbij de gewrichten stelselmatig verslechteren en afslijten. We geven je de volgende basistips mee als leidraad:
- Indien je naast artrose ook last hebt van overgewicht, is vermageren een éérste pad om in te slaan richting verbetering. Minder wegen zal zich letterlijk vertalen in minder continue belasting op je gewrichten. Aarzel niet om hulp en begeleiding te zoeken bij dit proces.
- Algemene overbelasting van de gewrichten is best te vermijden. Probeer dit te doen door regelmatig pauzes in te lassen tijdens je activiteiten (even gaan zitten, of net even gaan staan, etc). Regelmatig wisselen van houding en een goede balans houden tussen mobiel/stabiel zijn is de boodschap.
- Aansluitend bij de vorige tip is, net als bij botontkalking, permanent tijd investeren in gezonde lichaamsbeweging! Dit zal je gewrichten soepel houden en de pijn verminderen. Belangrijk is wel dat je dit onderhoudt, en niet stopt met regelmatig te bewegen wanneer je pijn minder geworden is.
- Voedingssupplementen kunnen een ondersteunende plaats hebben in de stappen die je onderneemt om je artrose te verbeteren. Informeer je over supplementen met glucosamine en chondroïtinesulfaat: deze helpen bij de heropbouw van kraakbeen.
Geheugenproblemen
Naast de veroudering van de botten en gewrichten, worden we naarmate onze leeftijd stijgt ook vaak geconfronteerd met de veroudering van onze hersenen. Mensen die ouder aan het worden zijn ervaren soms angsten omtrent geheugenproblemen, maar vaak is dit echter een natuurlijk en normaal verouderingskwaaltje. Geheugentrainingen kunnen je hierbij helpen om gemakkelijker en gefundeerder informatie op te slaan en te gebruiken. Vraag hierover gerust advies bij je arts of apotheker!
Enkele andere tips:
- Gebruik alle zintuigen om iets te onthouden, dus je gehoor, zicht, tast- en reukzin. Dit zorgt voor een veel bewustere, lichamelijke ervaring, waardoor de informatie beter opgeslagen wordt.
- Probeer gezond te eten met veel groenten en fruit. Gezonde voeding met essentiële stoffen spelen een heel belangrijke rol in het fit houden van heel je lichaam, en zeker ook je hersenen. Probeer alcoholconsumptie te beperken.
- Zorg voor voldoende lichaamsbeweging en voor een goede mentale toestand: draag zorg voor je innerlijke rust.
- De stof ginkgo biloba heeft van alle positieve invloeden op de gezond- en fitheid van je hersenen. Je kan de stof handig innemen via voedingssupplementen. Laat je bij supplementenprogramma's steeds raad geven door je apotheker.
Opgelet: occasioneel geheugenverlies vs. dementie
Hoewel wat geheugenverlies vaak voorkomt naarmate je ouder wordt, is het ontwikkelen van dementie geen normale ouderdomskwaal. Het is dan ook belangrijk om alert te zijn op eventuele signalen, omdat vroegtijdig diagnosticeren en behandelen de sleutel zijn voor het vertragen van het dementieel proces.
Moeilijk slapen: hoe kan je woelnachten voorkomen?
Een verminderde slaapkwaliteit (soms zelf slapeloosheid) is een andere kwaal die zich kan beginnen manifesteren bij mensen die ouder worden. Dit kan erg vervelend zijn, omdat het niet alleen de rust van je nachten verstoort, maar ook de kwaliteit en het energieniveau van je tijd doorheen de dag. Houd deze tips in het achterhoofd wanneer je worstelt met een moeilijke nachtrust en probeer ze toe te passen:
- Plan voldoende fysieke activiteit in doorheen de dag: maak een wandeling, een tochtje met de fiets, etc. Voldoende beweging doorheen de dag zal ervoor zorgen dat je lichaam 's avonds meer moe is.
- Hand in hand met bovenstaande tip: vermijd middagdutjes!
- 's Avonds een korte wandeling maken in de frisse lucht kan ook een gunstig effect hebben op je slaapkwaliteit.
- Ga niet te vroeg in bed liggen, zeker niet wanneer je nog niet moe of slaperig bent. Je kan je lichaam niet forceren om te slapen, en je daarover dan zorgen maken verergert het probleem alleen maar. Wanneer je voelt dat je moeilijk in slaap geraakt, sta je beter even terug op om iets anders te doen totdat de slaperigheid komt.
- Let op wat je consumeert: zaken zoals koffie, cola, alcohol en tabak vermijd je 's avonds beter, ze komen je slaapkwaliteit niet ten goede.
Mondgezondheidsproblemen
Na verloop van tijd zijn sommige senioren aangewezen op een kunstgebit door aanhoudende mondgezondheidsproblemen. Dit gebeurt niet bij iedereen, maar het is erg belangrijk dat je de gezondheid van je gebit en mond goed blijft onderhouden. Bepaalde soorten bacteriële infecties komen vaker voor bij oudere volwassenen: tandvleesontstekingen (gingivitis en parodontitis) kunnen snel uit de hand lopen en zo het tandvlees en de ondersteunende kaakbotten aantasten. Een goede mondhygiëne (met goede regelmaat én poetstechniek) en het bezoeken van de tandarts voor een zesmaandelijkse reiniging helpen om je tanden en tandvlees zo gezond mogelijk te blijven houden.
Verminderd zicht en gehoor: wat doe je (best niet)?
Het onderhouden van regelmatige screenings voor je zicht en gehoor is van groot belang naarmate je leeftijd vordert. Een aantal ernstige oogproblemen die miljoenen oudere volwassenen per jaar treffen zijn specifiek leeftijdsgebonden:
- Maculadegeneratie: hierbij zie je constant een wazige of donkere vlek in je gezichtsveld
- Cataract (of staar): dit is een vertroebeling van de ooglens waardoor je grauwer en minder scherp ziet
- Glaucoom: dit is schade aan de oogzenuw die traag maar zeker voor een vernauwing en verslechtering van het gezichtsveld zorgt
Op bovenstaande gelinkte pagina's vind je meer uitleg per ziektebeeld. Belangrijk is om (letterlijk) je ogen open te houden voor mogelijke veranderingen in je zicht en gezichtsvermogen en regelmatig experten te raadplegen. Niet alle ongemakken, zoals de typische nood aan een leesbril, zijn onschuldig. Wees alert en laat je ogen regelmatig onderzoeken door de oogarts bij veranderingen.
Naast een achteruitgaand zichtvermogen, is een alomtegenwoordige klacht bij oudere mensen dat hun gehoor niet meer is wat het ooit geweest was. Maar liefst 43% van alle mensen die gehoorverlies ervaren, is 65 jaar of ouder. Dit is wederom een natuurlijk fenomeen, maar het kan nogal ontwrichtend voelen als je moeilijkheden begint te ervaren met de gesprekken rond je te kunnen volgen, of met het vlot verstaan van je gesprekspartner(s). Hier zijn enkele gidsende tips voor als je slechthorend bent of wordt:
- Zeg tegen mensen dat je minder goed hoort.
- Let in een conversatie op het hele gezicht en lichaam van de spreker: lichaamstaal en expressie kunnen je een betekenisvolle context geven om te horen wat er gezegd wordt.
- Wees geduldig en vraag gerust om iets te herhalen als je iets niet goed gehoord hebt. Doe niet alsof je iets gehoord heeft als dat niet zo is.
- Zorg dat je altijd papier en pen bij hebt, zodat mensen eventueel iets kunnen noteren.
- Zonder je niet af en voel je niet meteen buitengesloten als je niet kan meepraten.
Hart- en vaatziekten en het risico op kanker: screenen is de boodschap!
Hartaandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak voor volwassenen ouder dan 65 jaar. Aandoeningen zoals hoge bloeddruk en hoge cholesterol moeten goed worden beheerd en een goede zorg voor je hart is van vitaal belang om te voorkomen dat je in je latere jaren hartaandoeningen ontwikkelt. Het risico op sommige soorten kanker neemt ook toe naarmate je ouder wordt. Vrouwen lopen bijvoorbeeld meer risico op baarmoederhals- of endometriumkanker, terwijl mannen een hoger risico hebben op prostaatkanker. Hoewel het voorkomen van kanker helemaal niet mogelijk is, kunnen screenings om bepaalde kankers in de vroege stadia op te sporen, helpen om ze effectief te behandelen. Deelnemen aan de bevolkingsscreenings die georganiseerd worden is dan ook aangeraden.
Kwaaltjes: deel van het geschenk dat ouderdom is
Veranderingen: een normaal en wenselijk deel van je leven
Bovenstaande kwaaltjes dienen zich aan naarmate je leeftijd vordert en voor veel mensen kunnen dit ingrijpende en levensveranderende processen zijn. Besef echter dat dit bij de normale gang van het leven hoort. Ouder worden wordt soms besproken in termen van aftakeling, afbreuk, degeneratie, en andere negatieve termen. Feit is dat deze veranderingen in je lichaam nu eenmaal horen bij het geschenk dat een lang leven mogen leiden is: deze kwaaltjes en veranderingen hoeven jouw persoon helemaal niet negatief te definiëren, ze horen bij al de veranderingen die we tijdens onze levensloop tegenkomen. Niemand die gelukkig genoeg is om oud te mogen worden ontsnapt helemaal aan bepaalde ouderdomskwaaltjes, en het goede nieuws is dat er heel wat hulpmiddelen ter beschikking zijn om je levenskwaliteit en gezondheid zo goed mogelijk te blijven houden, ondanks de kwaaltjes.
Je kan zelf heel wat doen!
We hopen dat deze tekst ook heeft kunnen aantonen hoeveel je zelf het heft wel degelijk in eigen handen kan nemen omtrent je gezondheid. Je kan zelf de verantwoordelijkheid nemen om je gezondheid het geschenk te geven van elementaire zorg en onderhoud: je lichaam en geest voeden door middel van kwalitatieve maaltijden en regelmatige (desnoods aangepaste) lichaamsbeweging komt iedere persoon, van elke leeftijd, sowieso ten goede. Gebeurtenissen en veranderingen die je treffen waar je meer hulp en ondersteuning bij nodig hebt, kan je welkom en met een gerust hart bespreken met de zorgverleners van jouw keuze, zoals je vertrouwde apotheker en arts.
