Vergeving, een vorm van zelfzorg

Bijna iedereen heeft het wel al eens meegemaakt dat hij diep gekwetst werd door een familielid, een vriend, een collega... misschien had een ouder constant kritiek op je, misschien liet een vriendin je vallen voor iemand anders, misschien boycotte een collega op het werk je project.   

 Het hoort bij het leven en brengt een wirwar van negatieve gevoelens met zich mee. Soms zijn er wonden geslagen door woorden en/of daden van anderen die blijvende gevoelens van woede en bitterheid met zich meebrengen. Je zal ook wel herkennen dat wraakgevoelens ook de kop kunnen opsteken... Blijven vasthouden aan deze negatieve gevoelens kan echter grote schade toebrengen aan je gezondheid. En om dit te voorkomen komt vergeving de hoek om kijken. Wanneer we vergeven worden we minder gehinderd door littekens uit het verleden. Je kan niet veranderen wat er gebeurd is, je kan de ander niet beheersen, maar wat je wel kan is je eigen keuzes maken, is proberen los te laten en net dat is vergeving. Als je niet tot vergeving in staat bent, ben jij het misschien die de zwaarste tol betaalt: niet voluit kunnen leven. 

Wat is vergeving?  

Als je aan mensen vraagt wat vergeving voor hen betekent, krijg je sowieso heel wat verschillende antwoorden. Voor sommige mensen is het iets dat in de bijbel thuis hoort, anderen zien het ook als iets dat los staat van religie. Het gaat in ieder geval om de beslissing om negatieve gevoelens en/of wraakgedachten los te laten. 

Door te vergeven verliezen de woorden of de daden die je gekwetst hebben hun greep op je. Je krijgt er als het ware zelf controle over en wordt niet langer gecontroleerd door de andere persoon. En dat is belangrijk voor jezelf. Vergeven doe je in se niet voor de ander, maar om zelf verder te kunnen. Vergeving kan echter ook leiden tot gevoelens van empathie, begrip voor wat je is aangedaan, maar dat is niet het doel van vergeven. 

Vergeving betekent niet dat je de schade die je is aangedaan vergeet of verontschuldigt, of dat je het goedmaakt met de persoon die de schade heeft veroorzaakt. Vergeving brengt een soort kracht die je helpt om verder te gaan met het leven. Eigenlijk betekent vergeven de wrok loslaten die zich door de woorden of de daden van een ander in jou genesteld heeft.  

 Wrok  

Waarom is het zo gemakkelijk om wrok te koesteren? 

Gekwetst worden door iemand, vooral iemand van wie je houdt en vertrouwt, kan woede, verdriet en verwarring veroorzaken. Als je stilstaat bij pijnlijke gebeurtenissen of situaties, kunnen gevoelens vol wrok, wraak en vijandigheid wortel schieten. Als je negatieve gevoelens de positieve gevoelens laat verdringen, zou je kunnen worden opgeslokt door je eigen bitterheid of gevoel van onrechtvaardigheid. 

Sommige mensen zijn van nature meer vergevingsgezind dan anderen. Maar zelfs als je een wrok koestert, is het mogelijk om te leren hoe je dient te vergeven. Vergeven is immers een vaardigheid die je kan aanleren. Belangrijk te beseffen is dat je dit vooral voor jezelf doet en niet voor de ander. Het gaat zelfs verder. Je kan vergeven zonder dat de ander daar iets hoeft van te weten. Vergeven betekent ook niet dat de ander zomaar zonder gevolgen van zijn daden/woorden blijft. Je kan iemand vergeven en toch de politie bellen en getuigen in de rechtbank. Vergeven gaat over het verleden loslaten zodat je de toekomst kan grijpen. 

Wat zijn de effecten van wrok koesteren? 

• Je interne woede en bitterheid kunnen doorspelen in elke (nieuwe) relatie en nieuwe ervaring 
• Je loopt het risico zo verwikkeld te raken in het negatieve dat je niet langer van het heden kan genieten omdat alles gekleurd wordt door een negatieve bril. 
• Als het negatieve de overhand neemt kan dit leiden tot stemmingsstoornissen en angst. 
• Wanneer je leven overheerst wordt door wrok, ervaar je weinig zinvolheid en doelgerichtheid in je handelen en denken. 
• Het negatieve kan zelfs je sociale contacten beïnvloeden (doordat je vaak neerslachtig bent, terugkomt op wat gebeurd is...) waardoor mensen je kunnen gaan mijden en je dus waardevolle en verrijkende contacten met anderen kan verliezen. 

Wat zijn de voordelen van iemand vergeven? 

Het loslaten van wrok en bitterheid zorgt voor een omwenteling in je binnenste en heeft een invloed op je algeheel welbevinden. Onderzoek toont aan dat het een impact heeft op onder meer volgende facetten: 

• Lagere hartslag en lagere bloeddruk 
• Algemene stressverlichting 
• Minder angst 
• Minder symptomen van stemmingsstoornis 
• Een sterker immuunsysteem 
• Verbeterde slaapkwaliteit 
• Lagere graad van vermoeidheid 
• Evenwichtigere relaties 
• Verbeterde emotionele gezondheid 
• Gestegen zelfrespect 

Je merkt dat het zowel gaat over fysieke aspecten als eerder psychische en sociale aspecten. 

Vergeven, hoe train je je daarin?  

We gaven al aan dat vergeven een vaardigheid is. Sommige mensen kunnen dit spontaan, anderen dienen hier bewust mee bezig te zijn. Maar het is een beetje als met leren fietsen. Vaak is dit een proces van vallen en opstaan, maar eens je het goed onder de knie hebt, wordt het een automatisme. Zo kan het ook zijn met vergeven. 

Het is een proces dat diverse stappen kent. 

• (h)Erken je eigen emoties rond het onrecht dat je is aangedaan. Dit kost wel wat moeite om te leren. Niet alleen dien je je kwetsbaar op te stellen, maar je dient ook eerlijk te kijken naar de situatie zonder de details te verfraaien of te veranderen. Bekijk je eigen deel. Sta stil bij de woede die je voelt en welk effect die woede heeft op je dagdagelijkse leven. 
• Soms is het zo dat je naar aanleiding van de gebeurtenis bepaalde beslissingen genomen hebt, bv. niet langer contact hebben met die persoon. Overweeg die beslissingen en kijk naar de sterke punten die dit met zich meebrengt. Vaak gebruik je coping-mechanismen zonder dat je daarvan bewust bent. Deze onder de loep nemen, kan jezelf in een krachtiger daglicht stellen. 
• Zorg voor voldoende mildheid en empathie naar jezelf. Het is niet abnormaal dat je af en toe in een situatie belandt die je niet onder controle hebt of waarin je (ernstig) gekwetst wordt. Jezelf de schuld geven dat je bepaalde voortekenen niet eerder gezien hebt, helpt je niet en vertraagt je verwerkingsproces. 
• Door bewust te kiezen om los te laten kan je verder gaan. Zeg tegen jezelf dat je dit onrecht zal overwinnen en dat het leven beter zal worden omdat je het kan loslaten, niet door te vergeten, maar door te vergeven en het een plaats te geven in je leven.  
• Probeer je zelf in te leven in de andere persoon. Opgelet: dit doe je niet om je pijn te minimaliseren, maar om wat gebeurd is misschien wat begrijpelijker te maken. Probeer de situatie vanuit het oogpunt van de ander te bekijken. Vraag jezelf af waarom hij of zij zich zo zou gedragen. Dit kan helpen om je wrok los te laten. Een tip hierbij is nadenken over de keren dat je zelf (on)bewust iemand gekwetst hebt en aan de personen die je een tweede kans gaven. 

• Kies er bewust voor om uit de rol van slachtoffer te stappen. Laat de controle en de macht los die de ander over jou heeft. Onthoud dat de ander niet in jouw cirkel van beïnvloeding ligt, m.a.w. je kan de ander niet veranderen of het verleden niet veranderen, maar je kan wel je eigen keuzes beheersen. Je kan de keuze maken om opnieuw de regie in eigen handen te nemen en door los te laten opnieuw van het leven te genieten. 

• Vergeven is echter niet steeds zo evident, besef dat je kan praten met anderen zoals een onpartijdige vriend, eventueel professionele hulp kan inroepen... Vergeving is een proces dat steeds opnieuw doorlopen dient te worden vooraleer je het in de vingers hebt. 

Vergeving, een beladen woord waarvan mensen niet steeds beseffen dat dit vooral van belang is voor jezelf. Misschien zal de ander – zeker in gevallen waar er geen contact meer is – nooit te weten dat je hem of haar vergeven hebt. In se doet dit er ook niet toe. Vergeven en dus loslaten kan de last op je lichaam en emotioneel functioneren verlichten. Loslaten van woede en wrok maakt ruimte voor nieuwe positieve ervaringen die niet langer negatief gekleurd zijn door het verleden. 

Copywriter: Ria Plasschaert
Redactie: Inge Bleyweert